Η Μονή του Γεννεθλίου της Θεοτόκου όπου ασκήτευσε η Γερόντισσα,βρίσκεται σε υψόμετρο 970 μέτρα στα όρια των νομών Καστοριάς και Φλώρινας και απέχει 35 χιλ. από την Καστορία, 70 χιλ. από την Φλώρινα και 22 χιλ. από την Πτολεμαΐδα.
Ιδρύθηκε περίπου στα 1314 από τον Κλεισουριώτη ιερομόναχο Νεόφυτο και ανακαινίστηκε το 1813 από τον Κλεισουριώτη ιερομόναχο της Μονής Ιβήρων του Αγίου Όρους Ησαΐα Πίστα μετά από όραμα της Παναγίας.
Είναι ρυθμού τρίκλιτης ξυλόστεγης τρουλαίας βασιλικής με νάρθηκα και περιβάλλεται από ένα τεράστιο ορθογώνιο φρουριακό συγκρότημα, εντός του οποίου είναι κτισμένο το καθολικό.
Κοσμείται με αξιόλογες τοιχογραφίες, έργα των Χιοναδιτών αγιογράφων Γεωργίου και Γεωργίου. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο χρυσώθηκε το 1772 από τον Κωνσταντίνο Κτίπα από το Λινοτόπι.
Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα η Μονή φιλοξένησε και περιέθαλψε πολλούς Μακεδονομάχους με πρώτο τον Παύλο Μελά, αλλά και κατά τη διάρκεια της Κατοχής υπήρξε κρησφύγετο όλων ταλαιπωρημένων από τους Γερμανούς κατοίκων της περιοχής.
Όταν το 1903 οι Τούρκοι έκαψαν το γειτονικό χωριό Βαρικό πολλοί κάτοικοί του βρήκαν καταφύγιο στο μοναστήρι. Από το 1993 λειτουργεί ως γυναικεία κοινοβιακή Μονή με ηγουμένη τη γερόντισσα Ανυσία, που μαζί με την υπόλοιπη μοναστική αδελφότητα προσπαθούν να «αναστήσουν» το σημαντικό αυτό λατρευτικό κέντρο της Δυτικής Μακεδονίας. 
Στα χρόνια που στη Μονή δεν υπήρχε μοναστική αδελφότητα και οργανωμένη κοινοβιακή ζωή, ασκήτευσε η γερόντισσα Σοφία που καταγόταν από τον Πόντο. Ήρθε νέα και δούλευε πολύ ως τα βαθιά γεράματά της και την αγαπούσανε όλοι στο χωριό.
Το μοναστήρι δεν ευτύχησε ποτέ να έχει μεγάλη μοναστική αδελφότητα. Ένας ηγούμενος και ένας ή δύο μοναχοί το υπηρετούσαν. Από το 1924 ανήκε στον σύλλογο των απανταχού Κλεισουριέων «Άγιος Μάρκος».
Κοσμικό κλίμα επικρατούσε έκτοτε. Στα κελλιά μένανε και παραθερίζανε το καλοκαίρι Κλεισουριώτες και έξω από τη μονή και σε εγκαταστάσεις της υπήρχε για μεγάλο διάστημα κοσμικό εστιατόριο, το οποίο είχε μεγάφωνα από τα οποία ακουγόταν κοσμική μουσική, ακόμη κι όταν τελούνταν οι Παρακλήσεις την περίοδο του 15Αυγούστου.
Το 1992 γίνεται γυναικείο κοινόβιο με ευάριθμο αδελφότητα, σταματά η εκκοσμίκευση, εισάγεται το γνήσιο μοναχικό πνεύμα και ανήκει διοικητικά στην ιερά μητρόπολη Καστοριάς.
Η Αγία το 1925 θα προσπαθήσει να μείνει στο μοναστήρι του αγίου Μάρκου Φλωρίνης αλλά κατά αποκάλυψη της Παναγίας θα επιστρέψει στην Αναρράχη και θα εγκατασταθεί στο μοναστήρι της Κλεισούρας το 1927 στην ηλικία των 44 ετών.
Έκτοτε για 47 χρόνια, μέχρι την κοίμησή της το 1974, θα ζήσει φορώντας μαύρα ρούχα και τσεμπέρι στο μοναστήρι αυτό. Όταν κοιμήθηκε ήταν 91 ετών.
Έμοιαζε με την αγία Άννα την προφήτιδα, όπως προαναφέραμε, με την Συγκύπτουσα του ευαγγελίου, λόγω κυρτώσεως του σώματός της, και με την Μαρία την Αιγυπτία, λόγω της υπερβολικά ασκητικής βιοτής της και της κατά συνέπεια κάτισχνης και κοκκαλιάρικης εμφάνισής της.
Στις 5 Απριλίου 1944, Μ. Τετάρτη, αντάρτες του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ που δρούσαν στην περιοχή της Κλεισούρας, με αρχηγό τον Σιατιστινό Αλέξη Ρώσιο (Καπετάν Υψηλάντη), επιτίθενται σε γερμανική στρατιωτική φάλαγγα στην θέση Νταούλι, όπου σκοτώνουν τρεις προπομπούς στρατιώτες μοτοσικλετιστές.
Γερμανικές δυνάμεις με διοικητή τον Καρλ Σύμερς (Karl Schumers), διοικητή του 7ου Συντάγματος της 4ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας των SS, μαζί με τον Βούλγαρο Κάλτσεφ, καταφθάνουν στην κωμόπολη.
Ο Σύμερς συγκεντρώνει τα γυναικόπαιδα και τους γέροντες στην πλατεία του χωριού, χωρίς να δείξει τις κακές του προθέσεις.
Τότε μια άλλη ομάδα στρατιωτών, ορμάει με τα πολυβόλα όπλα και βάλλει κατά των συγκεντρωμένων. Έπειτα κατευθύνονται προς τα σπίτια, παραβιάζουν τις θύρες των σπιτιών, βάζουν φωτιά… 280 γυναικόπαιδα νεκρά, 40 τραυματίες, 150 σπίτια καμμένα είναι ο απολογισμός της υποθέσεως.
Οι Γερμανοί αμέσως μετά κατευθύνονται προς το μοναστήρι της Παναγίας. Έχουν πληροφορίες ότι εκεί κρύβονται αντάρτες. Ετοιμάζονται να κάψουν ολόκληρο το μοναστήρι. Να μη μείνει τίποτα.
Η Σοφία, η οποία δέκα μέρες πριν γίνει η σφαγή έλεγε ότι μεγάλο κακό θα συμβεί στο χωριό, τρέχει μαζί με την εικόνα της Παναγίας, πέφτει στα πόδια τους και τα φιλά, και κλαίγοντας τους παρακαλεί να μη κάνουν αυτό που σκεπτόταν.
Η Παναγία φώτισε τους Γερμανούς και επέστρεψαν άπρακτοι. Το αν δεν κλαίμε σήμερα με την καταστροφή της Κλεισούρας και την καταστροφή της Μονής αυτό το οφείλουμε στην Σοφία.
Πόση η δύναμη των αγίων! Ας θυμηθούμε τον Αβραάμ που παζάρευε με τον Θεό τη σωτηρία των Σοδόμων. Αν είναι 50, 45, 40, 30, 20 ,10 οι δίκαιοι… Δεν σταμάτησε ο Θεός να δίδει και να υποχωρεί, αλλά σταμάτησε ο Αβραάμ να ζητάει
Η Σοφία πολλές φορές ζήτησε να γίνει μοναχή, αλλά το μοναστήρι ήταν ανδρικό και έτσι αυτό ήταν αδύνατο να γίνει. Πάντως έζησε εκεί συνεχώς, υπήρξε ο μόνιμος φύλακας του μοναστηριού και ουσιαστικά υπήρξε η μόνη μοναχική παρουσία τα τελευταία χρόνια.
Η παρουσία της και η εκεί βιοτή και οι προσευχές της συνετέλεσαν στο να υπάρχει ένα σοβαρό αντίβαρο στην εκκοσμίκευση του μοναστηριού και προλείανε το έδαφος για την εγκατάσταση 18 χρόνια μετά το θάνατό της (1974-1992) της γυναικείας συνοδίας.
Η Οσία Σοφία, η «ἀσκήτισσα τῆς Παναγιᾶς» όπως αποκαλείται, εκοιμήθη εν Κυρίω στις 6 Μαΐου 1974 μ.Χ. Στις 7 Ιουλίου 1981 μ.Χ. γίνεται η πρώτη ανακομιδή των λειψάνων της, τα οποία ευωδιάζουν. Στις 27 Μαΐου 1998 μ.Χ. γίνεται η δεύτερη ανακομιδή των λειψάνων της τα οποία μεταφέρονται στο μοναστήρι από το Σεβ. Μητροπολίτη Καστορίας κ.κ. Σεραφείμ.
Η Μεγάλη Εκκλησία την ενέταξε το 2011 μ.Χ. στις αγιολογικές δέλτους της και την 1η Ιουλίου 2012 μ.Χ., έγινε η επίσημη ανακήρυξή της από τον Οικουμενικό Πατριάρχη στην Καστοριά. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμάει τη μνήμη της στις 6 Μαΐου.
Τόσο την Ακολουθία του Εσπερινού και του Όρθρου όσο και τον Παρακλητικό κανόνα και τα Εγκώμια προς την Οσία, έγραψε ο Μέγας Υμνογράφος της των Αλεξανδρέων Εκκλησίας, χαρισματούχος Δρ Χαράλαμπος Μπούσιας.
Πηγές:
https://panagiaalexiotissa.blogspot.gr/2014/05/blog-post_5.html
http://www.imk-agparaskeve.gr/index.php/oi-agioi-shmera/240-h-gerontisa-kai-askitria-sofia
Facebook Comments