Ηρώδης ο Μέγας Βασιλιάς της Ιουδαίας, αραβικής καταγωγής. Ήταν γιος του στρατηγού Αντιπάτρου, συνεργάτη των Ρωμαίων, ο οποίος μαζί με το διεκδικητή του θρόνου Υρκανό βοήθησε τον Καίσαρα με στρατό όταν αυτός έφτασε στην Αλεξάνδρεια. Ο Αντίπατρος σε ανταμοιβή έγινε τετράρχης της Γαλιλαίος το 47 π.Χ., έπειτα κυβερνήτης της Κοίλης Συρίας και επί Αντωνίνου, Βασιλιάς της Ιουδαίας. Τα παιδιά του επίσης απέκτησαν αξιώματα και ο Ηρώδης έγινε τότε έπαρχος στη Γαλιλαία.
Ο Ηρώδης, αφού εξασφάλισε την εύνοια της Ρώμης, ελίχθηκε στις συμμαχίες του ανάμεσα στον Βρούτο, τον Μάρκο Αντώνιο και τον Οκταβιανό, τασσόμενος κάθε φορά με το μέρος του νικητή. Παρά το γεγονός ότι παρέδωσε σημαντικό έργο στην περιοχή, ωστόσο ήταν ως χαρακτήρας αδίστακτος σε κάθε εγκληματική του ενέργεια που θα μπορούσε να του εξασφαλίσει την εξουσία του, ήταν φιλόδοξος και ακόλαστος. Ήταν απάνθρωπος σε σημείο που δεν δίστασε να σφάξει την ίδια του τη γυναίκα, τρία από τα παιδιά του, τον πεθερό του και φυσικά παρέμεινε στην ιστορία ως αιμοσταγής Βασιλιάς σφάζοντας τα αθώα νήπια της Βηθλεέμ (Ματθ. Β’ 16-18). Πέθανε λίγο μετά τη σφαγή των νηπίων από φριχτή και επίπονη ασθένεια, πληρώνοντας έτσι, σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση, το αποτρόπαιο έγκλημά του.
Το 40 π.Χ., αφού η Ρωμαϊκή Σύγκλητος του απένειμε τον τίτλο του βασιλιά της Ιουδαίας ―«το βασίλειο δόθηκε στον Ηρώδη από τον Μάρκο Αντώνιο», γράφει ο Τάκιτος― ο Ηρώδης χρειάσθηκε να περιμένει τρία ολόκληρα χρόνια για να γίνει πραγματικός κύριος της Παλαιστίνης. Απέπεμψε ακόμη και τη γυναίκα του, για να παντρευτεί μια Ασμοναία πριγκίπισσα, τη Μαριάμνη (από αρχιερατική οικογένεια, εγγονή του Υρκανού Β’). Φρόντισε, επίσης, να κυβερνήσει σαν εξελληνισμένος άνακτας: συνέχισε την οικοδόμηση του Ναού της Ιερουσαλήμ τον οποίο είχε κτίσει άλλοτε ο Ζωροβάβελ μετά την επιστροφή του από τη Μετοικεσία στη Βαβυλώνα το 586 π.Χ. Ίδρυσε πόλεις για την ενίσχυση του εμπορίου. Μια από αυτές ήταν η Καισάρεια και το λιμάνι της. Επέτρεψε να δεχθούν ξένες επιρροές στα κρατίδιά του: Έγινε χορηγός των Ολυμπιακών Αγώνων.
Προεξέτεινε ως τη Φασαηλίδα το περίφημο φοινικόδασος της Ιεριχούς. Η «pax romana» τον ευνόησε και είχε την εξυπνάδα να προσφέρει τις υπηρεσίες του στον αυτοκράτορα Αύγουστο, χωρίς να παραμελήσει το προσωπικό του συμφέρον αυξάνοντας σημαντικά τα εδάφη του και από τις δυο πλευρές της Νεκρής Θάλασσας και του Ιορδάνη. Η κυριαρχία του εξαπλώθηκε από την Ιδουμαία και την Ιουδαία στον Νότο ως τη Γαλιλαία και την Τραχωνίτιδα στον Βορρά. Κατόρθωσε να συγκεντρώσει στο πρόσωπό του εκτός από την πολιτική και τη θρησκευτική εξουσία. Στη θέση του αρχιερέα διόρισε τον άβουλο αλλά παμπόνηρο Άννα, πεθερό στη συνέχεια του Καϊάφα, γνωστούς από τις ευαγγελικές διηγήσεις για την καταδίκη και το θάνατο του Ιησού.
Το προσωνύμιο «μέγας» ο Ηρώδης το απέκτησε χάρη στα μεγαλεπήβολα σχέδιά του για ανοικοδόμηση των Ιεροσολύμων και των άλλων μεγάλων πόλεων με φρούρια, ιπποδρόμους, θέατρα και άλλα μεγαλοπρεπή κτίρια και μνημεία. Σύγχρονοί του συγγραφείς τον επαινούσαν γι’ αυτή την οικοδομική του πολιτική και ιδιαίτερα για την ανακατασκευή του Ναού των Ιεροσολύμων, που σκοπό είχε να εξυψώσει το γόητρο των Ιουδαίων σε ολόκληρη τη ρωμαϊκή επικράτεια. Παράλληλα, κτίζοντας παντού «Καισάρεια», μνημεία προς τιμήν του Αυγούστου, που θεωρούνται σήμερα από τα λαμπρότερα της περιόδου, ο Ηρώδης πέτυχε σε μεγάλο βαθμό την εύνοια του Ρωμαίου αυτοκράτορα. Ακόμη, ενισχύοντας οικονομικά πολλές ελληνικές πόλεις και συμβάλλοντας στην ανέγερση δημοσίων οικοδομημάτων, επεδίωξε να καλλιεργήσει το προφίλ του φιλέλληνα ευεργέτη.
Η βασιλεία του Ηρώδη (40, ουσιαστικά το 37 – 4 π.Χ.), ωστόσο, εξελίχθηκε σε μια από τις τραγικότερες περιόδους στην ιστορία του ιουδαϊσμού λόγω των πολλών και φρικτών εγκλημάτων του. Με την άνοδό του στο θρόνο, εκτέλεσε 45 από τα 71 μέλη του Μεγάλου Συνεδρίου και αποκεφάλισε ή εξόρισε τους περισσότερους πολιτικούς και στρατιωτικούς αξιωματούχους της ιουδαϊκής κοινωνίας. Ανέγγιχτη δεν έμεινε ούτε η ίδια του η οικογενείας. Με εντολή του δολοφονήθηκαν η πεθερά του, η γυναίκα του Μαριάμμη που υπεραγαπούσε, ακόμη και τα παιδιά του Αλέξανδρος, Αριστόβουλος και Αντίπατρος, εξαιτίας της υποψίας ότι προετοίμαζαν την ανατροπή του. Οι ανατριχιαστικές πράξεις του τον οδήγησαν τελικά στην παραφροσύνη, και η κάθε απόφαση και ενέργειά του αποτελούσε απόρροια της καθολικής του σχιζοφρένειας. Βέβαια το πιο γνωστό περιστατικό που έδωσε στον Ηρώδη τον χαρακτηρισμό του αιμοδιψούς μονάρχη είναι η Σφαγή των Νηπίων.
Κάτοψη από αέρος του συγκροτήματος ‘Ηρώδειο’ το 2007 κατα την ανακάληψη του τάφου του βασιλιά Ηρώδη. Το Ηρώδειο, βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα νοτιανατολικά των Ιεροσολύμων και ήταν ένα από τα μεγαλύτερα του οικοδομήματα και χρησιμευε ως καλοκαιρινό παλάτι και επαρχιακό διοικητικό κέντρο.Τόσο σημαντικό ήταν γι’ αυτόν ώστε του έδωσε και τ’ όνομά του σε αντίθεση με τ’ άλλα του οικοδομήματα. Τα τελευταία εκατό χρόνια, οι αρχαιολόγοι πραγματοποιούσαν ανασκαφές στο Ηρώδειο αλλά κανένας δεν κατάφερε να βρεί τον τάφο του Ηρώδη. Μέχρι που ο Νέτζερ, αρχιτέκτονας και έμπειρος αρχαιολόγος, καθηγητής του Εβραικού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ, ανακοίνωσε ότι ανακάλυψε το μαυσωλείο στο μέσο της πλαγιάς του κωνικού συγκροτήματος.
Ανέθεσε στον επίσημο ιστοριογράφο του, τον Νικόλαο Δαμασκηνό, ένα δουλοπρεπή αυλικό, να σκιαγραφήσει μάλλον κολακευτικά τους προγόνους του. Ο Νικόλαος μετέτρεψε τον Ηρώδη σε ευγενή απόγονο των πρώτων Ιουδαίων που επέστρεψαν από τη Βαβυλώνα μετά τη Μετοικεσία, και μάλιστα εκείνων που ανοικοδόμησαν τα τείχη της Ιερουσαλήμ και ξαναέκτισαν τον Ναό. Συγχρόνως ο Ηρώδης ισχυριζόταν ότι είχε ιερατική καταγωγή: πρόγονός του ήταν ο αδελφός του Μωϋσή, Ααρών. Ισχυριζόταν, επίσης, ότι ανήκε στον βασιλικό οίκο των Ασμοναίων.
Μολοταύτα, οι φήμες αυτές δεν έγιναν πιστευτές από όλους τους ιστορικούς. Ο Έλληνας ιστορικός και γεωγράφος Στράβων έγραψε ότι «παρά τα βασανιστήρια οι Ιουδαίοι αρνούνταν να αναγνωρίσουν για βασιλιά τους τον νεοφερμένο», τον οποίο είχε επιβάλει ο Αντώνιος, ενώ ο Φλάβιος Ιώσηπος δεν παρέλειψε να τον χαρακτηρίσει ως «Ιουδαίο κατά το ήμισυ» και ενώ, επίσης, το Ταλμούδ της Βαβυλώνας ανέφερε ―αλλά χωρίς επαρκείς αποδείξεις και με κάποια κακοπιστία― ότι ο Ηρώδης ήταν απελεύθερος, εγγονός μιας ιερόδουλης του ναού του Απόλλωνα στην Ασκάλωνα. Περί το 40 π.Χ., όταν ο ραβίνος Συμεών, που είχε ξεσηκώσει τον λαό εναντίον του εγγονού του Ηρώδη Αγρίππα Α’, ―πατέρα της περίφημης Βερενίκης που αγάπησε ο αυτοκράτορας Τίτος― και του απαγόρευσε την είσοδο στον Ναό της Ιερουσαλήμ με το πρόσχημα «ότι η είσοδος επιτρεπόταν μόνο στους ντόπιους», η αμφίβολη καταγωγή του βγήκε πάλι στην επιφάνεια.
Ποιο όμως ήταν το τέλος του;
Ο Ιώσιππος στο δέκατο έβδομο βιβλίο της Ιουδαικής Αρχαιολογίας περιγράφει το τέλος του βίου του Ηρώδη με τον εξής τρόπο.
«Για τον Ηρώδη η νόσος γινόταν πολύ πικρότερη, καθώς ο Θεός επέβαλε τιμωρία για τις παρανομίες του. Πράγματι υπήρχε σ’αυτόν μαλακό πύρωμα, το οποίο σ’ αυτούς που τον πλησίαζαν δεν έδειχνε τόση φλόγωση όση κάκωση προσέθετε εσωτερικά. Είχε δε δεινή επιθυμία να φάει κάτι, και ήταν αδύνατον να μην εξυπηρετηθεί, έλκωση, δεινοί πόνοι των εντέρων και μάλιστα του κόλου, υγρό και διαυγές φλέγμα στα πόδια. Παραπλήσια δε κάκωση υπήρχε στο υπογάστριο, και μάλιστα σήψη του αιδοίου, δημιουργώντας σκουλήκια, ορθόπνοια, και αυτή πολύ αηδιαστική λόγω της δυσάρεστης οσμής και της πυκνής αναπνοής. Συνταρασσόταν δε σε όλα τα μέλη με ανυπόφορη δριμύτητα. Λεγόταν λοιπόν από τους μάντεις και όσους γνωρίζουν να προλέγουν σχετικά, ότι αυτή την ποινή εισπράττει ο Θεός από τον εξόχως δυσσεβή βασιλέα».
Και στο δεύτερο δε βιβλίο των Ιστοριών ο Ιώσιππος γράφει :
«Έπειτα η νόσος αφού κατέλαβε όλο το σώμα του, διαμοίραζε σ’ αυτό ποικίλα πάθη. Πράγματι υπήρχε αρκετός πυρετός, αφόρητος κνησμός σε όλη την επιφάνεια, συνεχείς πόνοι του κόλου, πρήξιμο στα πόδια υδρωπικού χαρακτήρα, φλεγμονή του υπογαστρίου, σήψη στο αιδοίο που δημιουργούσε σκουλήκια, ορθόπνοια και δύσπνοια, σπασμοί όλων των μελών, ώστε οι μάντεις να λέγουν ότι τα νοσήματα ήταν ποινή.
Αυτός όμως, αν και πάλευε με τόσα πάθη, παρέμενε στη ζωή, ήλπιζε σε σωτηρία και εφεύρισκε θεραπείες. Παιρνώντας λοιπόν από τον Ιορδάνη χρησιμοποίησε τα θερμόλουτρα της Καλλιρόης, τα οποία εκβάλλουν στην Ασφαλτίτη λίμνη, λόγω δε της γλυκύτητας είναι και πόσιμα. Εδώ αυτός, καθώς οι γιατροί αποφάσισαν να περιθάλψουν όλο το σώμα με θερμό έλαιο και το ξάπλωσαν σε λεκάνη γεμάτη έλαιο, λιποθύμησε και ανέστρεψε τους οφθαλμούς σαν νεκρός.
Επειδή οι υπηρέτες θορύβησαν, αναστέναξε για τη συμφορά, και απογοητευμένος στο εξής για τη σωτηρία, διέταξε να διανείμουν στους στρατιώτες από πενήντα δραχμές και πολλά χρήματα στους διοικητές και τους φίλους. Αυτός επέστρεψε και έφθασε στην Ιεριχώ, με μελαγχολία και σχεδόν απειλώντας τον εαυτό του με θάνατο.
Προέβη μάλιστα στο σχεδιασμό μιας αθέμιτης πράξης. Αφού συγκέντρωσε τους επίσημους άνδρες από κάθε κώμη όλης της Ιουδαίας, διέταξε να τους κλείσουν στον καλούμενο ιππόδρομο, και αφού προσκάλεσε την αδελφή του Σαλώμη και τον άνδρα της Αλεξά, είπε «γνωρίζω ότι οι Ιουδαίοι θα γιορτάσουν το θάνατό μου· μπορώ όμως να πενθηθώ με άλλα μέσα και να λάβω λαμπρό επιτάφιο, αν θελήσετε να εκτελέσετε τις εντολές μου. Μόλις εκπνεύσω, φονεύστε τάχιστα αυτούς τους φρουρούμενους άνδρες, αφού τους περικυκλώσετε με τους στρατιώτες, έτσι ώστε όλη η Ιουδαία και κάθε οίκος να δακρύσει για μένα, έστω και ακούσια».
Οι γιατροί δεν μπορούσαν να κατανοήσουν τα συμπτώματά του. Χρησιμοποιούσαν ωστόσο τα μέσα της εποχής για να τον ανακουφίσουν, περιλαμβανομένου του μπάνιου σε καυτό λάδι. Αυτό, όμως, δεν είχε κανένα αποτέλεσμα εκτός από το να του κατακαύσει τα μάτια.
Και με λίγα λόγια λέει. «Κατόπιν δε [επειδή βασανιζόταν από έλλειψη τροφής και σπασμωδικό βήχα] νικημένος από τους πόνους, επιχείρησε να προφθάσει την ειμαρμένη. Αφού πήρε ένα μήλο, ζήτησε και μαχαίρι γιατί συνήθιζε να τρώει κόβωντας σε τεμάχια. Έπειτα, αφού κοίταξε τριγύρω, μήπως υπάρχει κάποιος ο οποίος θα τον εμπόδιζε, σήκωσε το δεξί του χέρι για να αυτοτραυματιστεί».
Ο ίδιος συγγραφέας ιστορεί ότι πριν το θάνατό του έδωσε την εντολή να δολοφονηθεί ένας από τους γιούς του και αμέσως έπειτα παρέδωσε τη ζωή του με φοβερούς πόνους.
Οι επιστημονικές εξηγήσεις που έχουν δωθεί μιλούν για καρκίνο, υδρωπικία, νεφρική ανεπάρκεια αγνώστου αιτίας, γάγγρενα των όρχεων- Φουρνιέρ, σύφιλη και άλλα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα.
Ωστόσο δεν θα μάθουμε ποτέ με βεβαιότητα τα πραγματικά αίτια του θανάτου του. Αν και το τάφος του ανακαλύφθηκε το 2007 από τον αρχαιολόγο Εχούντ Νέτζερ, στο μαυσωλείο δεν βρέθηκαν καθόλου οστά, πιθανώς γιατί είχε συληθεί από Ιουδαίους αντάρτες κατά την εξεγερση εναντίων των Ρωμαίων γύρω στο 70 μ Χ.
Ενδεικτικό της καθολικής μετά θάνατον απαξίωσης προς το πρόσωπό του ήταν το σκωπτικό επίγραμμα που με εντολή του ίδιου του Ρωμαίου αυτοκράτορα χαράχτηκε στον τάφο του: «θα προτιμούσα να ήμουν χοίρος του Ηρώδη παρά γιος του».
Έρευνα, συγκέντρωση, επεξεργασία και παράθεση Χώρα Του Αχωρήτου
Πηγές:
https://argolikivivliothiki.gr/tag/%CE%B5%CE%BA%CE%BA%CE%BB%CE%B7%CF%83%CE%B9%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC/page/6/ Η σφαγή των νηπίων κατά την Καινή Διαθήκη. Του Γεωργίου Π. Πατρώνου Ομότιμου καθηγητή Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
http://www.diakonima.gr/2012/12/30/%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%B9-%CF%80%CE%AD%CE%B8%CE%B1%CE%BD%CE%B5-%CE%BF-%CE%B7%CF%81%CF%8E%CE%B4%CE%B7%CF%82/, Από τι πέθανε ο Ηρώδης, του A. Mark Clarfield
http://www.sostis.gr/blog/item/335-pws-pethane-o-hrwdhs, Πώς πέθανε ο Ηρώδης που φόνευσε τα νήπια!