Στις 14 Μαΐου τιμάται και εορτάζεται πανηγυρικά στο μυροβόλο και αγιοτόκο νησί της Χίου η μνήμη του Αγίου Ισιδώρου, ο οποίος έβαψε με το αγνό και τίμιο αίμα του την ένδοξη και ιστορική χιακή γη και έγινε ο πρώτος μάρτυς, ο οποίος εδραίωσε το δένδρο της χριστιανικής πίστεως σ’ αυτό το ευλογημένο νησί του Αιγαίου.
Ο καταγόμενος από ειδωλολατρική, αλλά αρχοντική οικογένεια της Αλεξάνδρειας και πρωτομάρτυς της Χίου Άγιος Ισίδωρος, ο οποίος γεννήθηκε περί το 230 μ.Χ., υπηρετούσε ως αξιωματικός του ρωμαϊκού στόλου. Όταν όμως η μοίρα του στόλου αγκυροβόλησε στη Χίο, ήρθε σε επαφή με τη χριστιανική κοινότητα του νησιού και έτσι εγκολπώθηκε τον Σωτήρα και Λυτρωτή Χριστό.
Ο Ισίδωρος και ο Χριστιανός φίλος του Αμένιος εγκαταστάθηκαν σ’ ένα σπίτι στον Κάμπο. Τα βράδια που προσεύχονταν στο Θεό, λάμψεις και φλόγες κατέβαιναν στη σκεπή του σπιτιού τους από τον ουρανό. Τότε πολλοί από τους γείτονές τους εντυπωσιάστηκαν και πείσθηκαν από τον Ισίδωρο και τον Αμένιο ότι αυτό το φως ήταν θεϊκή επιταγή και βαπτίσθηκαν Χριστιανοί. Το γεγονός διαδόθηκε γρήγορα. Μάλιστα ο Εκατόνταρχος Ιούλιος το ανέφερε στο ναύαρχο Νουμέριο.
Το γεγονός αυτό καταγγέλθηκε στον ειδωλολάτρη ναύαρχο Νουμέριο, ο οποίος άρχισε να παρακαλεί τον Ισίδωρο να αρνηθεί τον Ιησού Χριστό και να θυσιάσει στα ψεύτικα είδωλα. Η ακλόνητη πίστη του τον οδήγησε στη φυλακή και σε φρικτά βασανιστήρια. Ενημερώθηκε μάλιστα και ο ειδωλολάτρης πατέρας του, ο οποίος ήρθε στη Χίο για να πείσει τον γιο του να εγκαταλείψει τη χριστιανική πίστη και να επιστρέψει στη θρησκεία των ειδώλων.
Οι προσπάθειες όμως του πατέρα του δεν έφεραν απολύτως κανένα αποτέλεσμα. Έτσι έφτασε στο σημείο να καταραστεί το ίδιο του το παιδί και να το παραδώσει στον Νουμέριο για να το βασανίσει ανελέητα. Αφού δόθηκε η εντολή να δέσουν τον νεαρό Ισίδωρο σε άλογα, τον έσυραν σε μια διαδρομή από την πόλη της Χίου έως το χωριό Νεοχώρι.
Ο αιμόφυρτος και τραυματισμένος Ισίδωρος έμεινε ζωντανός χάρη στο ακμαίο του φρόνημα και την πλήρη αφοσίωσή του στον Νυμφίο Χριστό μέχρι που αποφασίστηκε ο αποκεφαλισμός του. Το μαρτύριο του Αγίου Ισιδώρου, το οποίο έλαβε χώρα στις 14 Μαΐου του 250 μ.Χ., κατέστη φωτεινό παράδειγμα και σημείο ευλαβικής αναφοράς για μάρτυρες, νεομάρτυρες, επισκόπους, ασκητές και οσίους, που γεννήθηκαν, έζησαν ή τελείωσαν την επίγεια βιοτή τους στο μυροβόλο νησί της Χίου, το οποίο αγίασαν με τη χριστομίμητη ζωή και τα θαύματά τους.
Μετά τη μαρτυρική τελείωση του Αγίου Ισιδώρου μια ευσεβής και ενάρετη γυναίκα, ονόματι Μυρόπη, πήρε κρυφά το σώμα του νεαρού αθλητού της πίστεως και το ενταφίασε με τις πρέπουσες τιμές. Όμως η σθεναρή ομολογία της πράξης της στον σκληρόκαρδο ναύαρχο Νουμέριο, όταν μάλιστα παρουσιάσθηκε από μόνη της ενώπιον του, προκάλεσε τον ανελέητο βασανισμό και τον εγκλεισμό της στη φυλακή, όπου και παρέδωσε την αγία της ψυχή στον Κύριο, Τον οποίο τόσο πολύ αγάπησε και υπηρέτησε. Ενταφιάσθηκε δίπλα από τον τάφο του Αγίου Ισιδώρου και τιμάται ως ένδοξος παρθενομάρτυς και πρωτομάρτυς Αγία της Χίου στις 2 Δεκεμβρίου. Οι Χιώτες έχτισαν τον 5ο αιώνα μ.Χ. πάνω στον τάφο του ένα πολύ ωραίο ναό σε τρίκλιτη βασιλική.
Αν και δεν αναφέρεται στο συναξάριο του Αγίου Ισιδώρου, υπάρχει μια παράδοση στη Χίοπου συνδέει τον Σχίνο και τη Μαστίχα της Χίου με τον Άγιο Ισίδωρο. Στον τόπο που βασάνιζαν τον Άγιο Ισίδωρο οι Σχίνοι – τα Μαστιχόδεντρα δηλαδή- έβγαλαν ευωδιαστά δάκρυα, την Μαστίχα, κλαίγοντας για το μαρτύριο του Αγίου Ισιδώρου.
Μια παραλλαγή της ίδιας παράδοσης αναφέρει ότι Μαστίχα βγάζουν μόνο οι Σχίνοι στις περιοχές που ο Άγιος Ισίδωρος δάκρυσε ή μάτωσε από τα βασανιστήρια που του έκαναν. Λέγεται ότι δοκίμασαν πολλοί να μεταφέρουν και να καλλιεργήσουν σε αλλά μέρη, μαστιχόδεντρα φυτεμένα μέσα σε γλάστρες, αλλά το αποτέλεσμα ήταν να παράγουν απλό ρετσίνι και όχι μαστίχα. Όπως κι αν έχει, η Μαστίχα είναι πραγματικά ένα θείο δώρο, μια ευλογία για το νησί της Χίου.
Τα δάκρυα του «Αγίου Ισιδώρου», όπως τα αποκαλεί χαρακτηριστικά ο ευσεβής χιακός λαός, αποτελούν τη φημισμένη σε όλο τον κόσμο χιώτικη μαστίχα, η οποία αποτελεί παγκόσμιο προνόμιο και αναπόσπαστο στοιχείο της χιακής πολιτιστικής κληρονομιάς. Ήδη από την εποχή του μαρτυρίου του Αγίου Ισιδώρου άρχισε η συστηματική καλλιέργεια του μαστιχόδενδρου και χάρη στο πολύτιμο προϊόν της μαστίχας, το οποίο μέχρι σήμερα παράγεται στα εικοσιτέσσερα χωριά της νότιας Χίου, που αποκαλούνται Μαστιχοχώρια, οφειλόταν για μεγάλο χρονικό διάστημα η οικονομική και κοινωνική ευημερία των κατοίκων του νησιού.
Το 1225 μ.Χ και μετά την κατάληψη της Χίου από τους Ενετούς επί των ημερών του βυζαντινού αυτοκράτορος Ιωάννου Β΄ Κομνηνού (1118-1143), εκλάπη το λείψανο του Αγίου Ισιδώρου και μετεκομίσθη στη Βενετία. Εκεί θαυματούργησαν σώζοντας την πόλη το 1348 από επιδημία πανούκλας. Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης οι Βενετοί έφτιαξαν προς τιμήν του Αγίου εξαιρετικό παρεκκλήσιο στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου, στολισμένο με εξαιρετικά ψηφιδωτά.όπου και φυλάσσεται μέχρι σήμερα μαζί με την τίμια κάρα του, η οποία έφθασε στη Βενετία το 1627 μ.Χ.
Το 1967 (18 Ιουνίου) και κατόπιν ενεργειών του αειμνήστου Τοποτηρητού της Ιεράς Μητροπόλεως Χίου, Μητροπολίτου Μυτιλήνης Ιακώβου, προς τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, ο Καρδινάλιος Ουρμπάνι υποσχέθηκε να αποστείλει στην Τοπική Εκκλησία της Χίου τμήμα του ιερού λειψάνου του πρωτομάρτυρος Αγίου Ισιδώρου. Έκτοτε και κάθε χρόνο,το ιερό λείψανο του Αγίου Πρωτομάρτυρος λιτανεύεται μεγαλόπρεπα στη Χίο, δέχεται τις ευλαβικές εκδηλώσεις των πιστών και στέλνει πλούσια την ευλογία του στους Ναυτικούς Χιώτες που τον έχουν προστάτη τους ,αφού και ο Άγιος ζυμώθηκε με την αρμύρα της.
Μ’ αυτό τον τρόπο εκπληρώθηκε ο ευσεβής πόθος του φιλόχριστου και φιλάγιου χιακού λαού για τον επαναπατρισμό του λειψάνου του Αγίου μετά από 842 έτη από την υφαρπαγή και μετακομιδή του στη Βενετία. Έτσι την Κυριακή της Πεντηκοστής 18 Ιουνίου 1967 ο ευσεβής χιακός λαός υποδέχθηκε με ευλάβεια και συγκίνηση στο λιμάνι της Χίου το τμήμα του ιερού λειψάνου του πρωτομάρτυρος της νήσου Αγίου Ισιδώρου. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε με την πρέπουσα εκκλησιαστική λαμπρότητα στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό των Αγίων Μηνά, Βίκτωρος και Βικεντίου, όπου και φυλάσσεται και εκτίθεται προς προσκύνηση μέχρι σήμερα.
Στον ιστορικό και μεγαλοπρεπή αυτό Μητροπολιτικό Ναό της Χίου τελείται κατ’ έτος στις 14 Μαΐου ο επίσημος παγχιακός εορτασμός της πάντιμης μνήμης του Αγίου Ισιδώρου με τη συμμετοχή του οικείου επισκόπου και πλήθους πιστών.
Το ένδοξο μαρτύριο του πρωτομάρτυρος της Χίου, ο οποίος θεωρείται προστάτης άγιος των αρτοποιών, συντέλεσε τόσο στην ευρεία διάδοση του ονόματός του ως βαπτιστικού στον ευσεβή χιακό λαό όσο και στη διάδοση της τιμής του σε ολόκληρο το νησί και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό, ώστε ο Άγιος Ισίδωρος να αριθμεί στη Χίο τους περισσότερους ναούς επ’ ονόματί του από όλους τους αγίους, οι οποίοι συναριθμούνται στο τοπικό αγιολόγιο του μυροβόλου νησιού.
Είναι ενδεικτικό ότι στην κωμόπολη του Βροντάδου υπάρχει ενοριακός ναός επ’ ονόματι του Αγίου Ισιδώρου, ο οποίος ανεγέρθηκε μεταξύ των ετών 1887 και 1890, ενώ το 1953 επεκτάθηκε με την αφιέρωση του δεξιού κλίτους του ναού στην Αγία παρθενομάρτυρα Μυρόπη. Διάσπαρτοι είναι σε όλη την έκταση του νησιού και άλλοι ναοί, μεταξύ δε αυτών και γραφικά εξωκκλήσια, επ’ ονόματι του λαοφιλούς Αγίου Ισιδώρου του εν Χίω μαρτυρήσαντος (Τάλλαρος Κάμπου, Καρδαμάδα Κάμπου, Νεοχώρι, Νένητα, Καλλιμασιά, Αρμόλια, Πυργί, Μεστά, Λιθί, Ελάτα, Κώμη, Δαφνώνας, Κοινή, Άγιος Γεώργιος Συκούσης, Αυγώνυμα, Παρπαριά, Αμάδες, Παραγκλί). Μάλιστα στο Νεοχώρι, όπου είναι και ο τόπος μαρτυρίου του Αγίου Ισιδώρου, τελούνταν στην εορτή του τα παλαιότερα χρόνια μεγάλη παγχιακή πανήγυρη, η οποία συνοδευόταν και με αλογοδρομίες. Το γεγονός αυτό αποτυπώνεται και στο λαϊκό χιακό δίστιχο: «Στίς δεκατέσσερις τοῦ Μᾶ’ τ’ Ἁγιοῦ Σιδέρου σκόλη πανηγυράκιν γίνεται ἀπ’ ὄξω ἀπ’ τό Νεχῶρι μαζεύοντεν ἀφ’ τά χωριὰ κι ἀπό τήν χῶραν, ὅλοι».
Η τιμή του πρωτομάρτυρος της αγιοτόκου και μυροβόλου Χίου, Αγίου Ισιδώρου, επεκτείνεται με την ύπαρξη ιερών ναών επ’ ονόματί του τόσο στα γειτονικά νησιά (Λέσβος, Σάμος και Ικαρία) , όσο και σε νησιά της Δωδεκανήσου (Ρόδος, Λέρος), αλλά και των Κυκλάδων (Νάξος, Μύκονος).
Επίσης στον ιερό Ναό Άγιοι Ισίδωροι Λυκαβηττού με ιδιαίτερη λαμπρότητα εορτάζεται η μνήμη του Αγίου Ισιδώρου του εν Χίω. Από την παραμονή -με πανηγυρικό αρχιερατικό εσπερινό- αλλά και την κυριώνυμο ημέρα της εορτής με Αρχιερατική Θεία Λειτουργία, λιτανεία και παράκληση του Αγίου. Στολίζεται ο ναός και η εικόνα του Αγίου. Ετοιμάζεται Αβραμιαία φιλοξενία για όλους τους προσκυνητές.
Η προφορική παράδοση του χιακού λαού διηγείται μέχρι σήμερα θεραπείες παραλύτων και άλλων ασθενών, ενώ αποδέκτης της θαυματουργικής χάριτος του Αγίου υπήρξε και ο Άγιος Άνθιμος της Χίου (1869-1960), ο και κτίτωρ της Ιεράς Μονής της Παναγίας Βοηθείας. Θαυματουργική υπήρξε και η παρουσία του ιερού λειψάνου του στη Βενετία, αφού το 1348 παρουσιάσθηκε ο Άγιος στη λιμνοθάλασσα και έτσι διασώθηκε η πόλη και οι κάτοικοι της από την τρομερή επιδημία της πανώλης, η οποία είχε ξεσπάσει την εποχή εκείνη.
Η θαυματουργική αυτή επέμβαση του Αγίου συντέλεσε στο να αποκτήσει ο εν Χίω μαρτυρήσας Άγιος Ισίδωρος ξεχωριστή θέση στη θρησκευτική συνείδηση των κατοίκων της Βενετίας, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από την αφιέρωση παρεκκλησίου επ’ ονόματί του στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Μάρκου, το οποίο κοσμείται με θαυμάσια ψηφιδωτά.
Η ευχή όλων μας είναι ο ένδοξος πρωτομάρτυς της νήσου Χίου Άγιος Ισίδωρος να καταστεί φωτεινός οδοδείκτης για τη νεολαία της πατρίδος μας, διδάσκοντας και παραδειγματίζοντας με την ανεπίληπτη βιοτή, το ακμαίο φρόνημα και τη σθεναρή του πίστη στον Ιησού Χριστό.
Απολυτίκιον. Ήχος δ’. Ό υψωθείς εν τω Σταυρώ.
Ως στρατευθείς τω Βασιλεί των αιώνων,
των επιγείων την στρατείαν απώσω, και ευθαρσώς εκήρυξας Χριστόν τον Θεόν όθεν τον αγώνα σου, τον καλόν εκτελέσας, Μάρτυς θεοδόξαστος, του Σωτήρος εδείχθης όν εκδυσώπει σώζεσθαι ημάς, τους σε τιμώντας, παμμάκαρ Ισίδωρε.
Βιβλιογραφία
Επισκόπου Φαναρίου Αγαθαγγέλου – Χρύσας Μαλτέζου – Ενρίκο Μορίνι, Ιερά Λείψανα Αγίων της καθ’ ημάς Ανατολής στη Βενετία, Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, Α΄ Έκδοση, Αθήνα 2005.
Θεοδωροπούλου Αριστείδου Γ., Άγιος Ισίδωρος – Ο ένδοξος πρωτομάρτυς της Χίου, syndesmosklchi.blogspot.com 13-05-2010.
Θεοδωροπούλου Αριστείδου Γ., Η Αγία Μυρόπη – Η ένδοξος πρωτομάρτυς της Χίου, syndesmosklchi.blogspot.com 01-12-2010.
Ναοί της Χίου, www.naoschios.blogspot.com.
Χαλκιά – Στεφάνου Πόπης, Οι Άγιοι της Χίου, Εκδόσεις Επτάλοφος, Β΄ Έκδοσις, Αθήναι 2008.
Εικόνες:
1 Φορητή εικόνα του πρωτομάρτυρος της Χίου Αγίου Ισιδώρου του 19ου αιώνος από τον ομώνυμο Ιερό Ναό του Αγίου Ισιδώρου Πετροκοκκίνων Κάμπου Χίου.
2 Η παγκοσμίου φήμης χιώτικη μαστίχα αποτελεί για τον ευσεβή χιακό λαό το δάκρυ του Αγίου Ισιδώρου, ο οποίος αγίασε με το αιμόφυρτο σώμα του τους άγριους σχίνους της νότιας Χίου.
3 Συλλογή μαστίχας σε μαστιχοπαραγωγική περιοχή έξω από το χωριό Νεοχώρι, όπου μαρτύρησε ο πρωτομάρτυς της Χίου Άγιος Ισίδωρος.
4 Χάρη στο ένδοξο μαρτύριο του Αγίου Ισιδώρου παράγει η μυροβόλος Χίος το αρωματικό και πολύτιμο προϊόν της μαστίχας.
5 Το κουβούκλιο με το τμήμα του ιερού λειψάνου του Αγίου Ισιδώρου στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό της Χίου.
6 Η Παλαιοχριστιανική Βασιλική του Αγίου Ισιδώρου στην πόλη της Χίου.
7 Ο ιερός ενοριακός ναός του Αγίου Ισιδώρου στον Βροντάδο.
8 Το εξωκκλήσιο του Αγίου στα Αρμόλια.
9 Το εξωκκλήσιο του Αγίου στην Καλλιμασιά
10 Το εξωκκλήσιο του Αγίου στο Λιθί.
11 Το εξωκκλήσιο του Αγίου στο Νεοχώρι, όπου και ο τόπος μαρτυρίου του.
12 Φορητή εικόνα του Αγίου Ισιδώρου που φυλάσσεται σε ένα από τα Μαστιχοχώρια της Χίου
13 Η μετακομιδή του ιερού λειψάνου στου Αγίου Ισιδώρου στη Βενετία. Ψηφιδωτή απεικόνιση στο παρεκκλήσιο του Αγίου Ισιδώρου στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Μάρκου Βενετίας.
Πηγές :
http://syndesmosklchi.blogspot.gr/2012/05/blog-post_9184.html, Αριστείδης Γ. Θεοδωρόπουλος, Εκπαιδευτικός
http://www.agioi-isidoroi.gr/?p=429, Ξανθή Σπυροπούλου, Φιλόλογος – Συγγραφέας