Ασυνόδευτα ανήλικα, «αόρατα» στον δρόμο

Kαθόμασταν στην πίσω αυλή, στον ακάλυπτο ουσιαστικά του νεοκλασικού όπου στεγάζεται μία από τις 11 δομές για ασυνόδευτα ανήλικα που διαθέτει η Μη Κυβερνητική Οργάνωση Home Project, όταν άνοιξε με πάταγο η πόρτα. H Φατίχα, μια 18χρονη κοπέλα από τη Συρία, μπήκε χαρούμενη και λαμπερή φέρνοντας λίγο νησιωτικό αέρα στην πλατεία Βικτωρίας.

Ελειπε τρεις μήνες για δουλειά στην Κρήτη, σε ένα ξενοδοχείο, και μόλις είχε επιστρέψει «σπίτι», οπότε μικροί, μεγάλοι έτρεξαν να την προϋπαντήσουν. Εφτασε στη Μόρια της Λέσβου το 2017 ως ασυνόδευτη ανήλικη, τρέχοντας να ξεφύγει εκτός από πολλά άλλα και από έναν αναγκαστικό γάμο που είχε συμφωνήσει η οικογένειά της. Μέσα στην ατυχία της στάθηκε τυχερή όταν βρέθηκε γρήγορα θέση στη δομή για ανήλικα κορίτσια του Home Project. Πρόκειται για ΜΚΟ που λειτουργεί με ιδιωτικά κεφάλαια, με χρηματοδότηση κυρίως από το ΙΚΕΑ Foundation, το Shapiro Foundation και το The Libra Group.

Οταν για πρώτη φορά η Φατίχα πέρασε την πόρτα του νεοκλασικού της δομής, το πρόσωπό της ήταν εντελώς σκεπασμένο, δεν μιλούσε παρά μόνον έγνεφε διστακτικά «ναι» και δεν έδινε το χέρι της σε άντρα. Χρειάστηκε πολύς καιρός για να καταλάβει ότι μπορεί να πει και «όχι» χωρίς καταστροφικές συνέπειες. Ομως, τα επόμενα βήματα έγιναν πολύ γρήγορα.


Ο μάγειρας του ξενώνα της μη κυβερνητικής οργάνωσης Home Project παίζει με τον μικρό γιο μιας ασυνόδευτης προσφυγοπούλας.
 

Πήγε σχολείο, έμαθε περιποίηση νυχιών και να, τώρα που επιστρέφει με… βαμμένα μαλλιά από την πρώτη της δουλειά. «Είναι πλέον έτοιμη να ζήσει μόνη της, να βρει σπίτι εκτός της δομής φιλοξενίας», λένε στην «Κ» οι κοινωνικοί λειτουργοί Φώτης Παρθενίδης και Mαρία Καλδάνη, επικεφαλής της ομάδας κοινωνικής προστασίας της Home Project. Δέκα άτομα από τα 210 που φιλοξενούνται στις δομές ασυνόδευτων ανηλίκων της Home Project, τα οποία έχουν πλέον κλείσει τα 18, έκαναν αυτό το καλοκαίρι τα πρώτα τους βήματα στον έξω κόσμο δουλεύοντας σε τουριστικές επιχειρήσεις σε Σύμη, Κίμωλο, Σαντορίνη και Κρήτη, σε ξενοδοχεία και εστιατόρια.

Η Φατίχα ζει με 18 ακόμη κορίτσια στη συγκεκριμένη δομή φιλοξενίας, κορίτσια με δύσκολες ιστορίες πίσω τους από το Κονγκό, τη Συρία, το Πακιστάν, το Αφγανιστάν, το Ιράν. Ανάμεσά τους δύο ανήλικες μητέρες με τα παιδιά τους. Η μία έφτασε στη δομή σε προχωρημένη εγκυμοσύνη στα 14 της, χωρίς να ξέρει καλά καλά τι της συμβαίνει. Η άλλη κοπέλα, από το Αφγανιστάν, στα 16 της είναι πολύ περήφανη που πηγαίνει σχολείο και που το παιδί της σε ένα μήνα θα κλείσει τον πρώτο του χρόνο.

Παρά τα όσα έχουν περάσει θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν τελικά τυχερά, γιατί βρήκαν θέση σε μια οργανωμένη δομή, όπου τους προσφέρεται το αναγκαίο πλαίσιο παιδικής προστασίας που έχουν απόλυτη ανάγκη. Μόνο δύο στα δέκα ασυνόδευτα ανήλικα που φτάνουν στην Ελλάδα, καταφέρνουν έπειτα πολύ καιρό αναμονής να βρουν θέση σε μια κατάλληλη δομή.

Οι ευθύνες της Ευρώπης

Παράλληλα, οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες δεν δείχνουν κάποια προθυμία να δεχτούν ασυνόδευτα ανήλικα –παρόλο που δεν μπορούν να επιστραφούν στην Τουρκία– ακόμη και στο πλαίσιο της εφαρμογής του προγράμματος οικογενειακής επανένωσης. Για παράδειγμα, κατά την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου 2018 έως την 7η Μαΐου 2018, η Ελλάδα είχε στείλει 870 αιτήματα οικογενειακής επανένωσης στη Γερμανία, ενώ η Γερμανία είχε απορρίψει 582. Επίσης, από την 1η Ιανουαρίου 2019 έως τις 22 Μαΐου 2019 είχε στείλει 626 αιτήματα οικογενειακής επανένωσης και απορρίφθηκαν 472, σύμφωνα με στοιχεία της οργάνωσης Refugee Support Aegean, που προσφέρει νομική υποστήριξη σε πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο. 


Ένα από τα ανήλικα κορίτσια της δομής κοιτάζει έξω από το παράθυρο, σκεπτόμενη, ίσως, ότι αυτή στάθηκε τυχερή.

Χιλιάδες ασυνόδευτα ανήλικα βρίσκονται στον δρόμο, σε εντελώς ακατάλληλες συνθήκες ανάμεσα σε άγνωστους ενηλίκους ή και σε αστυνομικά τμήματα για προστατευτική φύλαξη, όπως ονομάζεται η παραμονή τους σε συνθήκες εγκλεισμού.

Στην Ελλάδα βρίσκονται αυτή τη στιγμή 4.393 ασυνόδευτα ανήλικα, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία (31 Αυγούστου 2019) του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ), που είναι υπεύθυνο για τη συγκέντρωση των δεδομένων και στη συνέχεια την κατανομή των ασυνόδευτων ανήλικων στις υπάρχουσες δομές ανά τη χώρα. Από αυτά μόνο τα 1.066 βρίσκονται σε κατάλληλες δομές μακροχρόνιας φιλοξενίας. Περίπου 730 παιδιά διαμένουν σε θέσεις προσωρινής φιλοξενίας σε ξενοδοχεία και ασφαλείς ζώνες (συγκεκριμένες περιφραγμένες περιοχές εντός των Κέντρων Υποδοχής και Ταυτοποίησης – ΚΥΤ) στα νησιά, όπου βέβαια δεν υπάρχει το πλαίσιο παιδικής προστασίας που έχουν ανάγκη.

Συνολικά 250 παιδιά παραμένουν σε αστυνομικά τμήματα υπό την «προστασία» των αστυνομικών, που πολλές φορές φτάνουν σε απόγνωση μην ξέροντας πώς να διαχειριστούν τις ακραίες καταστάσεις που αντιμετωπίζουν. Υπολογίζεται ότι 134 ασυνόδευτα παιδιά βρίσκονται διασπαρμένα σε ανοιχτές δομές φιλοξενίας και περίπου 1.100 παιδιά διαμένουν στο πουθενά, καθώς δεν είναι εύκολο να εντοπιστούν, ή βρίσκονται στον δρόμο. Ο αριθμός των δομών φιλοξενίας όχι μόνον δεν έχει αυξηθεί τα τελευταία τρία χρόνια, αλλά αντιθέτως έχει μειωθεί, παρά το γεγονός μάλιστα ότι υπάρχουν σχετικά κοινοτικά κονδύλια που αφορούν τη λειτουργία δομών και άλλες δράσεις για ασυνόδευτα ανήλικα. Πολλές δομές τις οποίες λειτουργούσαν ΜΚΟ αναγκάστηκαν να κλείσουν λόγω των καθυστερήσεων στη χρηματοδότηση από την αρμόδια διαχειριστική αρχή εδώ στην Ελλάδα. Οπως επισημαίνουν στελέχη αυτών των οργανώσεων, μια δομή ανηλίκων έχει συγκεκριμένα ανελαστικά έξοδα τον μήνα – «δεν μπορείς να πεις στα παιδιά “περιμένετε λίγους μήνες για να φάτε”, ούτε να καθυστερείς συνέχεια τη μισθοδοσία του προσωπικού ενώ την ίδια στιγμή χρειάζεται η πλήρης διαθεσιμότητά τους». 

Η λύση των ξενώνων και το κόστος της

«Στις δομές ανηλίκων χρειάζεται να υπάρχει σταθερό και εξειδικευμένο προσωπικό, που λειτουργεί σαν ομάδα. Αυτά τα παιδιά έχουν περάσει φριχτά πράγματα και έχουν ανάγκη υποστήριξη για να μπορέσουν να συνέλθουν», προσθέτει η εκτελεστική διευθύντρια της ΜΚΟ Home project, Σοφία Κουβελάκη. Και αν όλα αυτά ακούγονται πολυτέλειες, δεν είναι καθόλου έτσι στην πράξη. Το Ταμείο της Ευρωπαϊκής Ενωσης (AMIF) από όπου προέρχονται τα κονδύλια για τις δομές ανηλίκων έχει υπολογίσει το ημερήσιο κόστος ανά παιδί στα 68 ευρώ. Στους ξενώνες του Home Project το κάθε παιδί κοστίζει 40 ευρώ την ημέρα. Αντίθετα, η λύση των ξενοδοχείων που χρησιμοποιήθηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση, όταν τα πράγματα πριν από ενάμιση χρόνο είχαν φτάσει και πάλι στο απροχώρητο, κοστίζει 85 ευρώ την ημέρα ανά παιδί.

Παράλληλα, οι πιθανότητες ένταξης όταν ένας έφηβος, που έχει περάσει διά πυρός και σιδήρου, βρίσκεται σχεδόν μόνος σε ένα ξενοδοχείο είναι μηδαμινές.

Πώς επιτυγχάνεται το χαμηλότερο κόστος; Με δουλειά για την εξεύρεση λύσεων και συνέργειες. Για παράδειγμα, το «Μπορούμε» φέρνει καθημερινά στη δομή προϊόντα που συλλέγονται από τις λαϊκές αγορές και σε διαφορετική περίπτωση θα κατέληγαν στα σκουπίδια. Παράλληλα, προσφέρονται προγράμματα από ιδιωτικά σχολεία για τη στήριξη, ηθική και γνωστική, των παιδιών της δομής. Ετσι, όλοι μαθαίνουν περισσότερα.

Το ζήτημα του ΑΜΚΑ

Μεγάλο πρόβλημα έχει δημιουργηθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα από το γεγονός ότι οι αιτούντες άσυλο δεν έχουν πλέον τη δυνατότητα να βγάλουν ΑΜΚΑ. «Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στις τακτικές υπηρεσίες του Δημοσίου για την πραγματοποίηση εξετάσεων και εμβολιασμών», εξηγεί η κ. Κουβελάκη. Η μόνη λύση είναι οι ιδιώτες γιατροί και η προμήθεια φαρμάκων, που φυσικά κοστίζουν…

Η κ. Σοφία Κουβελάκη είναι ξεκάθαρη. «Αυτά τα παιδιά είναι εδώ, θα προσπαθήσουν να επιβιώσουν με κάποιον τρόπο. Από εμάς εξαρτάται εάν θα τους δώσουμε εναλλακτικές λύσεις», καταλήγει. 

Έντυπη

Πηγή: https://www.kathimerini.gr/1042675/gallery/epikairothta/ellada/asynodeyta-anhlika-aorata-ston-dromo?fbclid=IwAR04G-FVQJ9TQkuRi4tH8bC3LA2FzDRT4cKMJZD7422vTOH8Ud7TdN7OpV4, ΤΑΝΙΑ ΓΕΩΡΓΙΟΠΟΥΛΟΥ

προηγούμενο
επόμενο

Facebook Comments