Η Μεγάλη Τετάρτη είναι αφιερωμένη στη μνήμη της αμαρτωλής γυναίκας, που μετανόησε, πίστεψε στο Χριστό και άλειψε τα πόδια του με μύρο.
Το πρωί τελείται o εσπερινός της Μεγάλης Τετάρτης και Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία και το απόγευμα ή το βράδυ γίνεται το Μυστήριο του Αγίου Ευχελαίου, όπου ο παπάς διαβάζει επτά Ευαγγέλια και επτά ευχές για να ευλογήσει λάδι που το χρησιμοποιούμε για τη θεραπεία ψυχικών και σωματικών ασθενειών.
Το μυστήριο αυτό είναι ένα από τα εφτά Ιερά Μυστήρια της Εκκλησίας. Μέσα στο ιερό Ευαγγέλιο βλέπουμε, ότι οι άγιοι Απόστολοι σε πολλές περιστάσεις άλειφαν με ευλογημένο ελαιόλαδο τους ασθενείς και εθεραπεύοντο (Μαρκ. 6:13).
Έτσι, η Ορθόδοξος Εκκλησία, που συνεχίζει απαραχάρακτα την Αποστολική Παράδοση, τελεί αυτό το Ιερό Μυστήριο, για την θεραπεία των ψυχικών και σωματικών ασθενειών των πιστών Ορθοδόξων Χριστιανών.
Για το Ιερό Μυστήριο του Ευχελαίου μας μιλά ο άγιος Ιάκωβος ο Αδελφόθεος, ο οποίος προτρέπει τους πιστούς: Εάν κάποιος είναι ασθενείς, να προσκαλέσει τους πρεσβυτέρους της Εκκλησίας, και αφού προσευχηθούν γι’ αυτόν, να τον αλείψουν με λάδι στο όνομα του Κυρίου. Και η προσευχή της πίστεως θα σώσει εκείνον, που υποφέρει, και ο Κύριος θα τον σηκώσει από κρεβάτι του πόνου, και αν έχει διαπράξει αμαρτήματα, θα συγχωρεθούν. Τέλος, προτρέπει όλους, να εξομολογούνται τα παραπτώματά τους ο ένας στον άλλο, και να προσεύχονται για να θεραπευθούν (Ιακ. 5:14-15)
Δύο είναι τα στοιχεία του Ιερού Μυστηρίου.
Το ορατό, που είναι το λάδι και το δεύτερο είναι η αόρατη Θεία Χάρις, που επικαλούμεθα για να αγιάσει το ελαιόλαδο και να χαρίσει στον κάθε πιστό την ψυχική και σωματική του υγεία.
Χρησιμοποιούμε ελαιόλαδο και κρασί, που συμβολίζουν τη θεραπευτική ενέργεια του Θεού.
Γι’ αυτό μέσα στο κανδήλι αντί για νερό βάζουμε κρασί, όπως στην Παραβολή του Καλού Σαμαρείτη το κρασί αποσκοπούσε να απολυμάνει τις πληγές και το λάδι για να απαλύνει τους πόνους.
Χρησιμοποιούμε αλεύρι, που προορίζεται να γίνει το πρόσφορο για την λειτουργία της Μεγάλης Πέμπτης.
Από αυτό το πρόσφορο θα βγάλει ο ιερέας τον Αμνό, που θα γίνει το Σώμα του Χριστού και θα φυλαχτεί όλο τον χρόνο μέσα στο Άγιο Αρτοφόριο για τις έκτατες ανάγκες.
Χρησιμοποιούμε επτά κεριά σε συμβολισμό της αγιότητας.
Διαβάζονται επτά ευαγγέλια, επτά αποστολικά αναγνώσματα και επτά ευχές.
Στο τέλος του Ιερού Μυστηρίου όλοι οι πιστοί γονατίζουν και ο ιερέας διαβάζει την συγχωρητική ευχή, με την οποίαν συγχωρούνται τα αμαρτήματα των πιστών που έχουν ήδη εξομολογηθεί.
Ο ιερέας κατόπιν μυρώνει τους πιστούς στα διάφορα μέλη του σώματος.
-Στο μέτωπο για τον αγιασμό των σκέψεων μας.
-Στο σαγόνι για τον αγιασμό των λόγων μας.
-Στα χέρια για να είναι άγια τα εξωτερικά και εσωτερικά έργα μας.
Τα Ιερά Μυστήρια της Ορθοδόξου μας Εκκλησίας είναι τα μόνα θεραπευτικά μέσα για να βρει ο άνθρωπος την θεραπεία του. Είναι η ενέργεια του Παναγίου Πνεύματος. Είναι ο μόνος δρόμος για να φτάσουμε στον αγιασμό και στην σωτηρία μας. Γι’ αυτό, ας πλησιάζουμε με πίστη την Χάρη του Θεού και ας ζητήσουμε το έλεος της φιλανθρωπίας Του.
Πότε τελείται το ιερόν Ευχέλαιον;
Η Ορθόδοξος Ελλαδική Εκκλησία έχει ορίσει το ιερό Μυστήριο του Ευχελαίου να τελείται δημόσια για όλους τους χριστιανούς κάθε Μ. Τετάρτη της Μ. Εβδομάδος.
Στη Ρωσία το Ευχέλαιον τελείται κατά τη Μ. Πέμπτη. Η συνήθεια αυτή της τελέσεως του Ευχελαίου θεμελιώνεται στην πίστη της Εκκλησίας ότι αυτό βοήθα στην ψυχική ανόρθωση των ασθενών ανθρώπων για τους όποιους τελείται το μυστήριο και όλων όσων συμπαρίστανται στην ασθένειά των, συγγενών και φίλων.
Εξυπακούεται ότι της τελέσεως του ιερού μυστηρίου του Ευχέλαιου, προηγείται το μυστήριο της εξομολογήσεως, όταν αυτό είναι δυνατό. Αλλά και οι παρευρισκόμενοι, για να δεχθούν το μυστήριο του Ευχελαίου, πρέπει να εξομολογούνται, ώστε να αποβαίνει γι’ αυτούς μέσο θεϊκής ενισχύσεως στο έργο τους που είναι η μέριμνα και η φροντίδα των ασθενούντων.
.
Το Ευχέλαιο καθίσταται αρωγός στο έργο της διακονίας των ασθενούντων αδελφών όχι μόνο στιγμιαία αλλά και για την επιτέλεση παντός έργου αγαθού.
Για τον τελευταίο αυτό λόγο καθιερώθηκε από την Εκκλησία να τελείται δημόσια κάθε Μ. Τετάρτη σε συνδυασμό όμως με το μυστήριο της εξομολογήσεως. Έτσι και τα δύο μυστήρια οδηγούν τους χριστιανούς στο άλλο και βασικότατο μυστήριο που είναι η συμμετοχή στη θεία Ευχαριστία.
.
Ο άγ. Συμεών αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης στο λειτουργικό υπόμνημα του περί του μυστηρίου του αγίου Ευχελαίου τονίζει το χρόνο τελέσεως αυτού, σύμφωνα πάντοτε με την εκκλησιαστική πατερική αντίληψη. Έτσι επισημαίνει τρεις φορές.
α) όταν υπάρχει ασθενής,
β) στην περίπτωση που κάθε πιστός επιθυμεί να προσέλθει στα άχραντα μυστήρια και
γ) σε κάθε άνθρωπο που, αφού έπεσε σε αμάρτημα, εξομολογήθηκε την αμαρτία του, δέχθηκε τον πνευματικό κανόνα από τον εξομολόγο του πνευματικό πατέρα, τον εκτέλεσε και με την άδειά του προσέρχεται στο ιερό μυστήριο της θείας Ευχαριστίας.
Σε όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις το άγιο Ευχέλαιο συγχωρεί όλα τα αμαρτήματα σύμφωνα με τον απόστολο αδελφόθεο Ιάκωβο.
Οι δε προσευχές των ιερέων κατά το μυστήριον του Ευχελαίου αυτό φανερώνουν:
“Το δε γε ευχέλαιον αναγκαιότατον ως ιερά τελετή και των επτά μυστηρίων υπέρ των αρρωστούντων, ως παρελάβομεν, και υπέρ πιστού παντός βουλομένου προσελθείν τοις φρικτοίς μυστηρίοις, μάλλον δε υπέρ παντός περιπεπτωκότος αμαρτήμασι, και τον κανόνα της μετανοίας τετελεκότος, και προς το κοινωνήσαι σπεύδοντος ένδοσιν παρά του πατρός (του πνευματικού) ειληφότος. αφίησι γαρ η του αγίου ελαίου ιερά τελετή και χρίσις τα αμαρτήματα, ως ο Αδελφόθεος γράφει. και αι ευχαί προ τούτο συντελούσι των ιερέων” .
.
Υπάρχει η συνήθεια μερικοί πιστοί να θέλουν το Ευχέλαιο να τελείται στα σπίτια των κατά τη Μ. Τετάρτη. Το Ευχέλαιο δεν μπορεί σίγουρα να τελεσθεί σε όλα τα σπίτια των ενοριτών και μάλιστα μιας μεγάλης ενορίας κατά την ίδια ημέρα.
Στην επιθυμία αυτή διαφαίνεται η ψευδαίσθηση ότι, εάν τελεσθεί κατά τη Μεγάλη Τετάρτη, έχει μεγαλύτερη ισχύ και κάνει πιο καλό στο σπιτικό τους. Αυτό είναι πρόληψη.
Αφού η Εκκλησία μια φορά το χρόνο κατά τη Μ. Τετάρτη επίσημα τελεί το μυστήριο του Ευχελαίου, αυτό σημαίνει ότι οι πιστοί κατ’ αυτήν την ημέρα πρέπει να προσέλθουν στο ναό και να λάβουν το Ευχέλαιο το οποίο σημειωτέον τελείται για όλους τους πιστούς. ῀..
Άλλοι πάλι εκ των χριστιανών μας νομίζουν ότι το Ευχέλαιο πρέπει να τελείται μόνο κατά τη Μ. Τεσσαρακοστή. Αυτό είναι εν μέρει αλήθεια.
Σύμφωνα όμως με τα όσα μας ανέφερε και ο άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης κάθε φορά που η αγία μας Εκκλησία διανύει στάδιο καθιερωμένης νηστείας της οποίας έπεται θεία Ευχαριστία, τότε μπορεί να τελείται και το μυστήριο του Ευχελαίου.
Άρα δεν τελείται το Ευχέλαιο μόνο κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Τελείται και κατά τις άλλες καθιερωμένες Τεσσαρακοστές, όπως των Χριστουγέννων, τού Δεκαπενταυγούστου, των αγίων Αποστόλων.
Αλλά το Ευχέλαιο μπορεί να τελεσθεί ακόμα και όποτε επιθυμεί κάποιος πιστός, εφόσον θα επακολουθήσει θεία Μετάληψη και φυσικά έχει προηγηθεί το μυστήριο της εξομολογήσεως.
Τέλος, τελείται και εκτάκτως σε περιπτώσεις ασθενειών, σωματικών και ψυχικών, που δυστυχώς σήμερα ιδιαιτέρως μαστίζουν την κοινωνία μας. .
Άλλοι πάλι εκ των πιστών ισχυρίζονται ότι το Ευχέλαιο τελείται μόνο ημέρα Τετάρτη. Κι αυτό δεν είναι σωστό. Το Ευχέλαιο μπορεί να τελεσθεί κάθε ημέρα.
Πιθανόν αυτή η αντίληψη περί της τελέσεως του Ευχελαίου κατά την ημέρα Τετάρτη έγινε εξ’ αιτίας παρεξηγημένης αντίληψης ότι, αφού η Εκκλησία μας το τελεί επίσημα κατά την Μ. Τετάρτη, άρα πρέπει να τελείται κατά τις Τετάρτες όλου του χρόνου.
Η επιλεγείσα ημέρα Τετάρτη από την Εκκλησία έγινε, γιατί της Μ. Τετάρτης ακολουθεί η Μ. Πέμπτη, ημέρα κατά την οποία θα προσέλθουν οι πιστοί μας να κοινωνήσουν των αχράντων μυστηρίων.
.
Το ιερόν μυστήριου του Ευχελαίου δεν αντικαθιστά το μυστήριον της μετανοίας-εξομολογήσεως
Όπως σημειώσαμε και παραπάνω το μυστήριο του Ευχελαίου τελείται υπέρ υγείας ψυχής και σώματος. Τελείται δε το Ευχέλαιον σε περίπτωση ασθενείας ή ακόμη κατά τις μεγάλες εκκλησιαστικές περιόδους όταν πρόκειται οι πιστοί να μεταλάβουν των αχράντων μυστηρίων.
Φυσικά όπως σημειώσαμε πρέπει να προηγείται του Ευχελαίου το μυστήριο της μετανοίας-εξομολογήσεως. Άρα λοιπόν το ευχέλαιο δεν αντικαθιστά το μυστήριο της μετανοίας.
.
Κάποιοι έχουν την ψευδαίσθηση ότι με την τέλεση του Ευχελαίου συγχωρούνται οι αμαρτίες τους, όσες κι αν έκαναν και στη συνέχεια προσέρχονται στο μυστήριο της θείας Ευχαριστίας, για να μεταλάβουν των άχραντων μυστηρίων.
Αυτό δεν είναι σωστό. Αποτελεί πλάνη. Σύμφωνα και με τον άγιο Συμεών Θεσσαλονίκης πρώτα τελείται το μυστήριο της εξομολογήσεως, μετά του ευχελαίου και τέλος της θείας Ευχαριστίας. Αυτή είναι η πατερική γραμμή και κανείς δεν πρέπει διαφορετικά να πράττει.
Έθιμα
Το ευχέλαιο, που γίνεται στις εκκλησίες, σε μερικούς τόπους, όπως στον Πόντο, γινόταν και στο σπίτι. Στα αντικείμενα που ευλογούνται στη διάρκεια αυτής της τελετής, αποδίδεται ξεχωριστή θεία ιδιότητα και δύναμη.
Στα Κοτύωρα, ο παπάς τη Μεγάλη Τετάρτη, γύριζε στα σπίτια για ευχέλαιο. Είχαν σε κάθε σπίτι, έτοιμα αυγά ωμά, αλεύρι και αλάτι. Ο παπάς τους έκανε ευχέλαιο και τη Μεγάλη Πέμπτη αφού έβαφαν τα αυγά, τα πήγαιναν μαζί με το “ευχελιασμένο” αλεύρι και το αλάτι, στην Εκκλησία στον Εσπερινό, μέσα σε καλαθάκια σκεπασμένα καλά με πανί.
Στη Σπάρτη, τρώνε κάθε πρωί, ένα κομμάτι από αυτό το αλεύρι. Τότε παρασκευάζεται και η νέα ζύμη, το προζύμι της χρονιάς. Η ζύμη του ψωμιού, μπορεί λόγω πολυκαιρίας και μακρόχρονης χρήσης να χάσει την αρχική της δύναμη και καθαρότητα. Για αυτό πρέπει να ανανεωθεί και να αποκτήσει νέα πλήρη δύναμη.
Στην Αθήνα, τη Μεγάλη Τετάρτη, η εκκλησάρισσα, πήγαινε από σπίτι σε σπίτι και μάζωνε αλεύρι και το ζύμωνε χωρίς προζύμι. Ο παπάς, ακουμπούσε απάνω το Σταυρό με το Τίμιο Ξύλο και το ζυμάρι ανέβαινε. Αυτό θα ήταν το προζύμι της χρονιάς. Η εκκλησάρισσα το μοίραζε κατόπιν στα σπίτια. Με αυτό, ζυμώνουν και τις κουλούρες της Λαμπρής.
Η σύσταση του Μυστηρίου
Η σύσταση του ευχελαίου, όπως και των υπόλοιπων μυστηρίων, ανάγεται στην Καινή Διαθήκη και μάλιστα την Καθολική Επιστολή Ιακώβου (έ 14-15). Απόδοση στην νεοελληνική:
Είναι κάποιος από σας άρρωστος; Να προσκαλέσει τους πρεσβυτέρους της εκκλησίας να προσευχηθούν γι’ αυτόν και να τον αλείψουν με λάδι, επικαλούμενοι το όνομα του Κυρίου. Και η προσευχή που γίνεται με πίστη θα σώσει τον άρρωστο· ο Κύριος θα τον κάνει καλά. Κι αν έχει αμαρτίες, θα του τις συγχωρέσει.
Έτσι, η αποστολική παραγγελία αποτέλεσε τη βάση πάνω στην οποία θεμελιώθηκε η πίστη και η τελετουργική πράξη της Εκκλησίας. Τελετουργοί του φιλανθρώπου τούτου μυστηρίου είναι οι πρεσβύτεροι της Εκκλησίας, προσκαλούμενοι για τον σκοπό αυτό στην οικία του αρρώστου χριστιανού.
Πλησίον του ασθενούς προσεύχονται θερμά. Επικαλούνται τη χάρη του Παναγίου Πνεύματος για να ευλογηθεί το λάδι που παρατίθεται. Και στη συνέχεια αλείφουν τον άρρωστο χριστιανό με το ευλογημένο πλέον έλαιο. Η επάλειψη με το ευλογημένο έλαιο, σώζει τον άρρωστο.
Η τέλεση του Μυστηρίου
Η ακολουθία του ευχελαίου τελείται «εις ίασιν ψυχής τε και σώματος». Σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας, η σωματική ασθένεια θεωρείται ως ο πικρός καρπός της αμαρτίας. Οποιαδήποτε ασθένεια, ως διαταραχή της αρμονικής λειτουργίας του σώματος, οφείλεται σε πνευματικά αίτια και κυρίως στη διαταραχή των σχέσεων του ανθρώπου με τον Θεό. Στα ιερά κείμενα δεν παρουσιάζεται μόνο η στενή σύνδεση της ασθένειας με την αμαρτία αλλά συγχρόνως υποδεικνύεται και ο τρόπος της θεραπείας: η ειλικρινής μετάνοια και η επιστροφή στον Θεό.
Τα ορατά στοιχεία του Ευχελαίου
Για την τέλεση του μυστηρίου τοποθετείται πάνω σε κάποιο τραπέζι το ευαγγέλιο, μικρή εικόνα του Χριστού, κανδήλα αναμμένη και δοχείο με αλεύρι, δίπλα στο οποίο ανάβονται επτά κεριά. Η κανδήλα πρέπει να είναι καθαρή και μέσα τοποθετείται αγνό λάδι, ένδειξη καθαρής και ολοπρόθυμης προσφοράς στον Θεό. Γι’ αυτό και ο καλός Σαμαρείτης στην ομώνυμη παραβολή, περιποιείται στοργικά τον τραυματία ρίχνοντας στις πληγές του λάδι και κρασί. Το λάδι, μετά τις ευχές των ιερέων, δεν είναι πια κοινό λάδι· όπως και στη βάπτιση: το νερό της κολυμβήθρας, μετά τις ευχές του λειτουργού, δεν είναι πια κοινό νερό.
Στο τέλος της ακολουθίας γίνεται η χρίση με το αγιασμένο έλαιο. Χρίεται σταυροειδώς το μέτωπο, το σαγόνι, οι δύο παρειές και τα χέρια μέσα στην παλάμη και στο εξωτερικό τους μέρος. Μ’ αυτή την χρίση, ζητούμε από τον Κύριο να θεραπεύσει το πνεύμα, τις σκέψεις και ολόκληρο τον εσωτερικό μας κόσμο. Ακόμη, να δίνει δύναμη σ’ εκείνα τα μέλη του σώματος με τα οποία κάνουμε τις περισσότερες πράξεις· (π.χ. τα χέρια είναι τα μέλη που εκτελούν τις εντολές του μυαλού μας).
Δομή του Μυστηρίου
-Ευχές για τον Αγιασμό του Ελαίου
-Ανάγνωση 7 Αποστολικών περικοπών
-Ανάγνωση 7 Ευαγγελικών περικοπών
-Ευχές για τους πιστούς
-Επάλειψη των πιστών με αγιασμένο έλαιο –το οποίο συμβολίζει την αγαθότητα του Θεού- στο μέτωπο και στα χέρια
Τι χρειάζεται για την τέλεση του Μυστηρίου:
Πρώτα να συνεννοηθείτε με τον Ιερέα της ενορίας σας.
Την ημέρα εκείνη πρέπει, σε ένα τραπέζι του σπιτιού, να υπάρχουν:
-Μια εικόνα του Χριστού ή της Παναγίας
-Ένα πιάτο με αλεύρι (με το οποίο αργότερα θα κάνουμε πρόσφορο) ή ένα πρόσφορο που θα δώσουμε στην Εκκλησία για να προσκομιστεί
-Θυμιατό στο οποίο θα καίει λιβάνι
-Επτά κεριά πάνω στο πρόσφορο ή στο αλεύρι τα οποία ανάβει ένα–ένα ο ιερέας σε κάθε ευαγγελική περικοπή
-Ένα αναμμένο καντήλι ή ποτήρι με λάδι και αναμμένο φυτίλι
-Ξυλάκια με βαμβάκι για επίχριση
-Ένα χαρτί με τα ονόματα της οικογένειάς μας και όσων παραβρίσκονται στο Ευχέλαιο, που θα μνημονεύσει ο Ιερέας κατά τη διάρκεια του ιερού Μυστηρίου
Μετά το τέλος του Ευχέλαιου, ο Ιερέας βουτάει το βαμβάκι στο λάδι και χρίει όσους βρίσκονται εκεί, στο πρόσωπο και τα χέρια. Κάποιοι μάλιστα κρατάνε μαζί τους αυτό το βαμβάκι, ως φυλαχτό.
Πηγές:
https://www.dogma.gr/diafora/ti-einai-iero-efchelaio-pote-kai-giati-teleitai/2912/
https://www.ekriti.gr/afieromata/megali-tetarti-agio-eyhelaio-ti-einai-pote-kai-giati-teleitai, Απόσπασμα από το βιβλίο «Το Ιερόν Ευχέλαιον» του Πρεσβυτέρου Θεμιστοκλέους Στ.Χριστοδούλου, εκδόσεις Ομολογία
https://tempo24.news/eidisi/173287/megali-tetarti-to-agio-eyhelaio-gia-therapeia-pasis-astheneias
Facebook Comments